現觀辨析（藏中對照）：依理清晰闡述《心要莊嚴疏》義──再顯般若義之燈

《現觀辨析》(上)


作者簡介




譯者簡介


請跟隨具格上師
譯序  以辯經方式學習現觀的第一本教科書—現觀辨析
現觀辨析引言
凡例說明

སྐབས་དང་པོ། 第一品002
འགྲེལ་པའི་མཆོད་བརྗོད་དང་བརྩམ་པར་དམ་བཅའ་བ། 《明義釋》之禮讚文與造論誓言002
བཤད་བྱ་རྩ་བའི་མདོ་ངོས་འཛིན་ཚུལ། 認知所詮釋之根本經之理006
ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད། 創軌師012
བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་སྐོར། 有關教言與論典016
བྱམས་གཞུང། 慈氏028
མཆོད་བརྗོད་ཀྱི་སྐབས་འདིར་མཐའ་དཔྱད་པ་ལ་ས་བཅད་བཞིས་འཆད་ཚུལ། 今此辨析禮讚文時，以四
科判闡述之理038
ཆོས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་རྣམས་ཀྱང་ཞེས་སོགས་སྐབས་ཀྱི་སྦྱོར་བ། 「諸隨法行者亦……」等時之
論式052
སློབ་དཔོན་གྱིས་བཞེད་པའི་རྟགས་ཀྱི་དགག་བྱའི་ཆོས་ངོས་བཟུང་བ། 辨明阿闍黎所許因之所破064
དེ་གཞི་གཞན་གྱི་སྟེང་དུ་འགོག་པའི་གཏན་ཚིགས། 彼於他事上破斥之因070
མཁྱེན་གསུམ་གྱི་དོན་བརྒྱད་བསྡུས་ཚུལ། 以三智含攝八義之理080
མྱང་འདས། 涅槃086
ཆོས་འཁོར། 法輪096
སེམས་ཙམ་པའི་ལུགས་ཀྱི་དྲང་ངེས་འབྱེད་ཚུལ། 辨別唯識宗了不了義之理102
དབུ་མ་པའི་ལུགས་ཀྱི་དྲང་ངེས་འབྱེད་ཚུལ། 辨別中觀宗之了不了義之理132
གཞི་གཉེན་རྣམ་གསུམ། 基法、對治、行相三者168
ཤེས་བསྐྱེད་ཀྱི་ལམ་གསུམ་ལ་དཔྱད་པ། 探討知、生之三道172
སྤྱིར་བཏང་དང་དམིགས་བསལ་གྱི་དོན་དང་སྤང་རྟོག་རིགས་རྫོགས་ཚུལ། 一般與特例之義與圓滿斷證類
之理176
རྫོགས་སྨིན་སྦྱངས་གསུམ་བྱས་པའི་ཚད། 現起圓、成、淨三者之量186
འདིར་བསྟན་ཡང་དག་མཐའ་ངོས་བཟུང་བ། 辨明「此示實際」192
དགོས་སོགས་ཆོས་བཞི། 旨趣等四法204
ཤེར་ཕྱིན་དངོས་བཏགས་འཇོག་ཚུལ། 真實與假名之般若波羅蜜208
ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ལམ་གྱི་འཇུག་སྒོ་སེམས་བསྐྱེད། 大乘道之入門發心220
སྒྲུབ་པ་ཉམས་སུ་ལེན་ཚུལ་སྟོན་པའི་གདམས་ངག 開示修持正行方式之教授254
སྒྲུབ་པའི་ངོ་བོ་བདེན་གཉིས། 正行體性二諦260
སྒྲུབ་པའི་དམིགས་པ་བདེན་བཞི། 正行所緣四諦282
སྒྲུབ་པའི་རྟེན་སྐྱབས་གསུམ། 正行所依三歸依312
སྒྲུབ་པ་ལ་རང་དབང་དུ་འཇུག་པའི་ཆེད་སྤྱན་ལྔ། 為了正行自在趣入—五眼328
སྒྲུབ་པ་མྱུར་དུ་རྫོགས་པའི་ཐབས་མངོན་ཤེས། 迅速圓滿正行之方便—智證通344
དགེ་འདུན་དཀོན་མཆོག་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ། 別說僧寶352
རྒྱུན་ཞུགས་སྐོར་བཤད་པ། 講說有關預流354
ཕྱིར་འོང་གི་སྐོར་བཤད་པ། 講說有關一來392
ཕྱིར་མི་འོང་གི་སྐོར་བཤད་པ། 講說有關不還406
དགྲ་བཅོམ་གྱི་སྐོར་བཤད་པ། 講說有關阿羅漢448

注釋
附錄：《現觀辨析》名相、性相表（上冊）

《現觀辨析》(中)


作者簡介


譯序  以辯經方式學習現觀的第一本教科書—現觀辨析

ཐེག་ཆེན་སྦྱོར་ལམ་བཤད་པ། 講說大乘加行道462
སྦྱོར་ལམ་གྱི་སྤང་བྱ་རྟོག་པ་བཤད་པ། 講說加行道之所斷分別482
ཐེག་ཆེན་སྒྲུབ་པའི་རྟེན་རང་བཞིན་གནས་རིགས་བཤད་པ། 講說大乘正行所依本性住種性506
རིགས་ལས་འཕྲོད་པའི་སྤང་གཉེན་བཤད་པ། 講說從種性所衍生之所斷對治522
གཞན་དོན་གོ་རིམ་གྱི་སྒྲུབ་པ་ལས་འཕྲོད་པའི་དྲང་ངེས་སྐོར། 從利他次第之正行衍生出了不了義
部份532
རིགས་ཀྱི་རྩོད་ལན། 種性之辯答544
ཐེག་ཆེན་སྒྲུབ་པའི་དམིགས་པ། 大乘正行之所緣550
ཆེད་དུ་བྱ་བ་ཆེན་པོ་གསུམ། 大乘所為556
སྒྲུབ་པ་སྤྱིའི་རྣམ་གཞག 建立總的正行560
བསམ་པ་རྒྱ་ཆེ་བ་གོ་སྒྲུབ། 廣大意樂—擐甲正行564
འཇུག་པ་རྒྱ་ཆེ་བའི་འཇུག་སྒྲུབ། 廣大趣入之趣入正行570
བསམ་གཏན་གྱི་ཉེར་བསྡོགས། 靜慮之近分574
ཞི་ལྷག་གི་རྣམ་གཞག 建立止觀594
བསམ་གཏན་དངོས་གཞི་བཤད་པ། 講說根本靜慮610
གཟུགས་མེད་སྙོམས་འཇུག་བཤད་པ། 講說無色等至622
སྙོམས་འཇུག་ཉོན་མོངས་ཅན་དང་དག་པ་བའི་སྐོར། 雜染及清淨等至部份624
ཚད་མེད་བཞི་བཤད་པ། 講說四無量634
ཚོགས་གཉིས་རྒྱ་ཆེ་བ་ཚོགས་སྒྲུབ་བཤད་པ། 講說廣大二資糧—資糧正行638
སྐབས་འདིར་སྙིང་རྗེ་གསུམ་བཤད་པ། 講說此時三種悲642
གཟུངས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་བཤད་པ། 講說陀羅尼及智慧之資糧646
ས་བཅུའི་ཡོངས་སྦྱོངས་བཤད་པ། 講說十地之遍淨652
གཉེན་པོའི་ཚོགས་སྒྲུབ་བཤད་པ། 講說對治資糧正行666
ངེས་འབྱུང་སྒྲུབ་པ་བཤད་པ། 講說決定出生正行668

སྐབས་གཉིས་པ། 第二品672
ལམ་ཤེས་བཤད་པའི་མཚམས་སྦྱར། 講說道相智之承接文672
ལམ་ཤེས་ཀྱི་ཡན་ལག 道相智之支分682
མཐར་ཐུག་ཐེག་པ་གཅིག་ཏུ་སྒྲུབ་པ། 成立究竟一乘690
གསུམ་དུ་འདོད་པའི་ལུགས་འགོད་པ། 安立承許三乘之宗692
འཁོར་བ་ལ་མཐའ་ཡོད་མེད་དཔྱད་པ། 探析輪迴有無邊694
ཉན་རང་དགྲ་བཅོམ་ཐེག་ཆེན་གྱི་ལམ་གང་ནས་འཇུག་པ་དཔྱད་པ། 觀擇聲緣阿羅漢從何大乘道而入704
གཞན་དོན་སྒྲུབ་པའི་ཉོན་མོངས་ལ་དཔྱད་པ། 觀擇利他正行之煩惱710
ཉན་ཐོས་ཀྱི་ལམ་ཤེས་པའི་ལམ་ཤེས། 了知聲聞道之道相智718
དེའི་རྒྱུ་ངེས་འབྱེད་ཆ་མཐུན་བཤད་པ། 講說彼之因順決擇分730
རང་རྒྱལ་གྱི་ལམ་ཤེས་པའི་ལམ་ཤེས། 了知獨覺道之道相智736
མཐོང་ལམ་སྐྱེ་བའི་རྟེན་བཤད་པ། 講說生起見道之所依764
མཐོང་ལམ་གྱི་ངོ་བོ་བཤད་པ། 講說見道之體性770
མཐོང་ལམ་གྱི་དབྱེ་བ་བཤད་པ། 講說見道之分類774
མཐོང་ལམ་གྱི་མཐའ་དཔྱད་པ། 見道之辨析784
འདའ་བྱ་འདའ་བྱེད་ཀྱི་མཐོང་ལམ་སྐྱེ་ཚུལ་དཔྱད་པ། 觀察所越、能越之見道出生之理794
སྒོམ་ལམ་གྱི་བྱེད་པ། 修道之作用808
ཐེག་ཆེན་སྒོམ་ལམ་བཤད་པ། 講說大乘修道814
ཟག་བཅས་སྒོམ་ལམ་བཤད་པ། 講說有漏修道820
མོས་པ་སྒོམ་ལམ། 勝解修道828
བསྟོད་བཀུར་བསྔགས་པའི་སྒོམ་ལམ། 讚美、承事、稱揚之修道834
བསྔོ་བ་སྒོམ་ལམ། 迴向修道836
རྗེས་སུ་ཡི་རང་བའི་སྒོམ་ལམ། 隨喜修道838
སྒྲུབ་པ་སྒོམ་ལམ་དང་རྣམ་དག་སྒོམ་བཤད་པ། 講說正行修道及清淨修道842

སྐབས་གསུམ་པ། 第三品856
གཞི་ཤེས་ཀྱི་མཚམས་སྦྱར། 基智之承接文856
ཤེས་པའི་སྲིད་ལ་མི་གནས་པའི་ལམ་ཤེས་དང་སྙིང་རྗེ་ཞི་ལ་མི་གནས་པའི་ལམ་ཤེས། 智不住有邊之道相智與
悲不住寂邊之道相智866
འབྲས་ཡུམ་ལ་རིང་བའི་གཞི་ཤེས་དང་འབྲས་ཡུམ་ལ་ཉེ་བའི་གཞི་ཤེས། 遠於果佛母之基智與近於果佛
母之基智884
མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་གཞི་ཤེས་དང་གཉེན་པོ་ཕྱོགས་ཀྱི་གཞི་ཤེས། 所治品之基智與能治品之基智890
གཞི་ཤེས་ཀྱི་སྦྱོར་བ། 基智之加行892
བྱང་སེམས་ཀྱི་སྦྱོར་བའི་མཉམ་ཉིད། 菩薩加行之平等900
ཐེག་དམན་གྱི་རྟོགས་རིགས་སུ་གནས་པའི་མཐོང་ལམ། 住小乘證類之見道902

注釋
附錄：《現觀辨析》名相、性相表（中冊）

《現觀辨析》(下)


作者簡介


譯序  以辯經方式學習現觀的第一本教科書—現觀辨析

སྐབས་བཞི་པ། 第四品920
རྣམ་རྫོགས་སྦྱོར་བ་སྤྱིར་བཤད། 總說圓滿加行920
མཁྱེན་གསུམ་གྱི་རྣམ་པ་སྤྱིར་བཤད་པ། 總說三智行相928
ལམ་བདེན་གྱི་རྣམ་པ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ་དང་དེ་ལས་འཕྲོས་ཏེ་སྒྲིབ་གཉིས་ཀྱི་རྣམ་གཞག 別說道諦之行相及從
彼引申二障建立938
ལམ་ཤེས་ཀྱི་རྣམ་པ། 道相智之行相952
རྣམ་མཁྱེན་གྱི་རྣམ་པ་སྤྱིར་བཤད་པ། 總說一切相智之行相956
དྲན་པ་ཉེར་གཞག 念住958
ཡང་དག་སྤོང་བ་བཞི། 四正斷962
རྫུ་འཕྲུལ་གྱི་རྐང་པ་བཞི། 四神足964
རྣམ་བྱང་གི་དབང་པོ། 清淨根966
རྣམ་བྱང་གི་སྟོབས། 清淨力970
བྱང་ཆུབ་ཡན་ལག 等覺支972
འཕགས་ལམ་ཡན་ལག་བརྒྱད། 八聖道支976
འགོག་སྙོམས་སྐྱེ་བའི་རྟེན་དང། བརྟེན་པ་འགོག་སྙོམས་བཤད་པ། 講說生起滅盡定之所依及能依滅
盡定978
ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རྣམ་མཁྱེན་གྱི་རྣམ་པ། 不共一切相智行相996
མ་འདྲེས་པའི་སྡེ་ཚན་ལས་འཕྲོས་ཏེ་དུས་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག 從「不共法」群組所引申三時
建立1002
ཡུམ་མཉན་པའི་སྣོད། 聽聞佛母之器1014
བྱང་སེམས་ཀྱི་སྦྱོར་བ་ཉི་ཤུ། 菩薩之二十加行1018
སྦྱོར་བའི་ཡོན་ཏན། 加行功德1026
མཚན་མཚོན། 性相名相1030
གཞི་ཤེས་སྦྱོར་བའི་ཤེས་མཚན་ལས་འཕྲོས་ཏེ་ལུང་མ་བསྟན་གྱི་ལྟ་བ། 由基智加行之智相衍生—無
記見1044
ཐེག་ཆེན་གྱི་ཐར་པ་ཆ་མཐུན་དང་རྒྱན་གྱི་ཆེད་དུ་བྱ་བའི་གདུལ་བྱའི་ངོས་འཛིན། 大乘順解脫分與《現觀
莊嚴論》特意所化之認知1056
ཐེག་ཆེན་གྱི་སྦྱོར་ལམ། 大乘加行道1068
མངོན་རྟོགས་དྲུག་གི་གོ་རིམ་ལ་ལོག་རྟོག་དགག་ཚུལ། 破除六現觀次第顛倒分別之理1072
ཕྱིར་མི་ལྡོག་པའི་རྟགས་བཤད་པ། 講說不退轉相1084
དེ་ལས་འཕྲོས་ཏེ་དབང་པོ་ཉེར་གཉིས། 由彼引申二十二根1096
སྲིད་ཞི་མཉམ་ཉིད་ཀྱི་སྦྱོར་བ། 有寂平等加行1110
ཞིང་དག་སྦྱོར་བ། 嚴淨佛土加行1114
ཐབས་མཁས་སྦྱོར་བ། 善巧方便加行1116
བདུད་བཞི་བཅོམ་ཚུལ། 摧滅四魔之理1120

སྐབས་ལྔ་པ། 第五品1136
རྩེ་མོའི་སྦྱོར་བ་སྤྱིར་བཤད་པ། 總說頂加行1136
སྦྱོར་ལམ་རྩེ་སྦྱོར། 加行道頂加行1140
མཐོང་སྤངས་རྟོག་པ། 見所斷分別1144
བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ། 大菩提1146
རྣལ་འབྱོར་གྱི་ས་གསུམ་དང་དེ་ལས་འཕྲོས་པ་ལྷན་ཅིག་དམིགས་ངེས། 瑜伽三地及由彼所引申之俱緣
決定1150
མཐོང་ལམ་རྩེ་སྦྱོར་ལས་འཕྲོས་ཏེ་རྟེན་འབྲེལ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གི་རྣམ་གཞག 見道頂加行所引申緣起總與
別之建立1164
ཐོད་རྒལ་གྱི་ཏིང་ངེ་འཛིན། 超越三摩地1216
སྒོམ་སྤངས་རྟོག་པ། 修所斷分別1240
བར་ཆད་མེད་པའི་རྩེ་སྦྱོར། 無間頂加行1248
གསལ་བྱ་ལོག་རྟོག 所遣顛倒分別1256

སྐབས་དྲུག་པ། 第六品1260
མཐར་གྱི་སྦྱོར་བ་བཤད་པ། 講說漸次加行1260

སྐབས་བདུན་པ། 第七品1268
སྐད་ཅིག་སྦྱོར་བ། 剎那加行1268

སྐབས་བརྒྱད་པ། 第八品1278
སྐུ་བཞི་སྤྱིར་བཤད་པ། 總說四身1278
ངོ་བོ་ཉིད་སྐུ། 自性身1290
ཡེ་ཤེས་ཆོས་སྐུ་དང། དེ་ལས་འཕྲོས་པའི་འཕགས་སེང་གི་རྩོད་པ། 智慧法身及由彼衍生聖、獅之
諍論1300
ཟད་པར། 遍處1328
ཟིལ་གནོན། 勝處1336
ལོངས་སྐུ། 報身1344
སྤྲུལ་སྐུ། 化身1358
འཕྲིན་ལས། 事業1360
མཛད་བྱང་། 跋文1362

注釋
附錄：《現觀辨析》名相、性相表（下冊）


 

作者簡介



福稱

　　尊貴的福稱尊者

　　福稱尊者(以下簡稱尊者)，第八勝生地狗年、西元一四七八年出生於西藏潔塘。年幼時在潔塘寺住持福吉祥前受具足居士戒，賜名「福稱」：後在佛賢阿閣黎前受沙彌戒，並於桑樸寺初學教法。

　　西元一四九三年，十六歲，來到藏區，正式入格鲁教法之門，以十二年之期依止大善知識妙音有義足前，廣學五大部論、道次第、密法等。西元一四九七年，二十歲，在至尊寶賢前受比丘戒，並於阿閣黎達瑪西、慧賢、具德光法主、及善慧稱等座前究竟聞思修一切佛法：後在潔塘寺等與諸大德巡迴共學，復於桑樸寺等執持噶當派教規的六大寺院中巡迴共學。據云，尊者在潔塘寺大阿閣黎俱喜幢足前聽受一次《戒經根本釋·花鬘傳承》即無餘了知：對此，尊者自述云：「大阿閣黎俱喜幢廣博通曉戒法，我亦以宿世甚深習氣，無諸劬勞即知教法根本戒律，並於說戒得無所畏怯之勇力。」其間，也以六個月餘遍學《道炬論》俱釋等許多修心法類，善巧修心。

　　後復返回藏區，在大法苑吉祥哲蚌寺依大成就者功德海，廣受諸續部之灌頂、開許及聽聞生起次第、圓滿次第等無邊教授；特別閉關近修本尊，得諸清淨現，甚為殊妙。    

　　西元一五O八年，三十一歲，住於上密院，彼時上密院啟建才過三十一載。尊者依止於上密院第三任住持具法慧足前，並在第十二代甘登墀巴等前聞受那若六法等無邊甚深教授、灌頂及口傳。西元一五一一年，在上密院僧眾結夏時，住持具法慧示現病相，尊者悉予如理承事，後在囑咐尊者需執持守護此一密院而入滅。三十四歲，尊者即登上密院堪布法座，成為上密院第四任住持。西元一五一三年，尊者授吉祥密集金剛之生起次第與圓滿次第，並嚴訂僧伽教規，直至西元一五二四年，在此十四年間竭力守護教規與法規，從此上密院及下密院才被等視敬事。

　　而後，一切種智海僧海大師指示尊者需回哲蚌寺洛薩林學院傳授教法，遂於西元一五二四年，從上密院返回哲蚌寺。西元一五二五年，四十八歲，造《般若總義》，後來即成為哲蚌寺洛薩林學院與甘登寺夏則學院眾之學習教本。西元一五二八年，五十一歲，造《中觀總義》，彼時者為夏則學院第十一任及洛薩林學院第十二任住持。西元一五二九年，五十二歲，造《噶當教法史·意之端嚴》。西元一五三〇年，五十三歲，造《戒律總義·教理日》。西元一五三一年，五十四歲，造《中觀探討》。西元一五三三年，五十六歲，造《俱舍總義·善顯所知》。西元一五三四年，五十七歲，造《釋量論釋難善顯密意》，直至西元一五三五年、五十八歲之间，廣傳三藏四續之義，以解行合一之上善為守護文殊怙主第二能仁的顯密雙運教法寶藏。

　　西元一五三八年，六十一歲，造《王統變幻之鑰》等。西元一五四二年，六十五歲，造《戒學時令》，時僧海大師示寂，後聽眾請，遂於西元一五四三年、六十六登哲蚌寺法座，並善治所有已趨衰微的戒律宗規，符合所化根器授法常無間斷。

　　西元一五四六年，六十九歲，供養傳授第三世賴喇嘛居士戒，並賜言：「福海吉祥賢教法日遍一切處而勝利」。西元一五四九年，七十二歲，在具足三師之上，供養傳授達賴法王沙彌戒，並授以邊灌頂、口傳及教授。西元一五五〇年，七十三歲，在哲蚌寺撰《戒律教史信心降處》，也守護許多噶當派祖庭。西元一五五二年，七十五歲，將哲蚌寺大法苑供養第三世達賴喇嘛；彼時尊者亦為神變大願法會的法主，廣為眾生及教法祈願。

　　尊者如是廣行白法，因此不論僧俗公私無間晉見時，甚或一貧乞，亦從不令失望而返，皆令財施滿足；尤其於上下輩儕皆能一切慈愛，心平等持。尊者平日修持亦常得無間之清淨現，畢生以智者三事――講說、著述、辯論-―之上將無垢的佛教法寶無量廣弘，真正證得無諍的解行合一的大善知識果位。

　　第九勝生，西元一五五四年，尊者七十七歲，以當世有緣所化渡化已盡，遂在一黎明之際圓寂，溶入無漏法界。安奉遺體直到一五五六年，供眾朝禮；而後火化時，心、舌、眼火不能燒，並得大悲十一面及種子字之舍利甚多，後俱裝臟金像中，供人禮拜。
    
　　(釋法音節譯自阿伽仁波切著《福稱尊者略傳》藏文版，一九八五年，哲蚌寺洛薩林學院出版。)    



譯者簡介



佛子、獅子吼

　　班智達翻譯小組（佛子、獅子吼）
　　2008年創設班智達翻譯小組
　　2010年設立班智達「達蘭莎拉」翻譯小組、
　　班智達「洛色林」翻譯小組。
　　2011年成立班智達「莎拉」中文譯經小組。
　　宗旨：教授、翻譯與審定藏傳佛教僧伽教材。
　　目的：將藏傳佛教與辯經系統傳播至華人社會。
　　已出版的翻譯作品：《攝類學》《心類學》
　　《建立心類學》《因類學》《現觀總義》
　　班智達翻譯小組
　　www.panditatranslation.org/